Κιρσοκήλη είναι η ελικοειδής διάταση των φλεβών του όρχεως και πρόκειται για φλεβική ανεπάρκεια (όπως οι κιρσοί στα πόδια). Συνήθως, πιο συχνά παρατηρείται στον αριστερό όρχι, και αυτό οφείλεται σε ανατομικούς λόγους.
Οι φλέβες, κανονικά, επιτρέπουν την κίνηση του αίματος από την περιφέρεια του σώματος προς το κέντρο και από τις μικρότερες προς τις μεγαλύτερες φλέβες. Η αντίστροφη αυτή κίνηση του αίματος επιτυγχάνεται χάρη σε ειδικές βαλβίδες που έχουν οι φλέβες και δεν επιτρέπουν στο αίμα να κινηθεί προς τα πίσω. Όταν ανεπαρκούν οι βαλβίδες, το αίμα παλινδρομεί από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες και από εκεί στον όρχι• αυτή η κατάσταση έχει ως συνέπεια την κιρσοειδή διεύρυνση των σπερματικών φλεβών και τη λεγόμενη παλινδρόμηση του φλεβικού (χρησιμοποιημένου και χωρίς θρεπτική αξία) αίματος μέσα στον όρχι. Αποτέλεσμα είναι η αδυναμία εισόδου ικανής ποσότητας αρτηριακού αίματος στον όρχι, λόγω του ότι το φλεβικό αίμα λιμνάζει μέσα σε αυτόν.
Συμπτώματα της κιρσοκήλης
Σε κάποιους ασθενείς, η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει:
• Ήπια συμπτώματα πόνου ή αισθήματος βάρους ή δυσφορίας στον όρχι.
• Να εμποδίσει την ομαλή ανάπτυξη του όρχεως που πάσχει.
• Να επηρεάσει το σπέρμα και συνεπώς τη γονιμότητα.
Διάγνωση της κιρσοκήλης
Συνήθως, η κιρσοκήλη ανακαλύπτεται τυχαία από τον ίδιο τον ασθενή ή τον γιατρό. Στην ψηλάφηση του όρχεως, δίνεται η εντύπωση μιας μαλακής μάζας, η οποία δεν έχει σαφή όρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μάζα αυτή μειώνεται, όταν ξαπλώσει ο ασθενής, ενώ μεγαλώνει στην όρθια θέση και στην αύξηση της πίεσης μέσα στην κοιλία (όταν σφίγγουμε την κοιλιά μας, όπως με τη σωματική άσκηση, την ανύψωση βάρους, τις αθλοπαιδιές). Αυτό γίνεται, επειδή οι φλέβες αδειάζουν στην ύπτια θέση, ενώ γεμίζουν απότομα στην όρθια. Η επιβεβαίωση γίνεται με υπερηχογραφικό έλεγχο (έγχρωμο triplex). Η ταξινόμηση της κιρσοκήλης είναι χρήσιμη για την κλινική πράξη και είναι η παρακάτω:
• Υποκλινική: Δεν είναι ορατή, ούτε στην ηρεμία ούτε στην αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης, αλλά διαγιγνώσκεται με τον υπερηχογραφικό έλεγχο.
• 1ου βαθμού: Είναι ψηλαφητή στην αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης αλλά όχι στην ηρεμία.
• 2ου βαθμού: Είναι ψηλαφητή στην ηρεμία, αλλά δεν είναι ορατή.
• 3ου βαθμού: Είναι ορατή στην ηρεμία.
Κιρσοκήλη και γονιμότητα
Η κιρσοκήλη εμφανίζεται περίπου στο 11,7 % των ενήλικων αντρών και στο 25,4% που έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Η κιρσοκήλη αποτελεί αρκετά συχνή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας (ευτυχώς αναστρέψιμη), γιατί μειώνει σημαντικά την παραγωγή σπερματοζωαρίων. Η κιρσοκήλη μπορεί επίσης να μειώσει την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, καθώς επίσης τη μορφολογία και τον αριθμό τους.
Υπάρχει λοιπόν σύνδεση της κιρσοκήλης με πιθανά προβλήματα γονιμότητας του άνδρα, αφού η κιρσοκήλη εμφανίζεται στο 15% περίπου του αντρικού πληθυσμού χωρίς προβλήματα γονιμότητας και στο 40% των ανδρών με υπογονιμότητα. Η ακριβής σχέση μεταξύ της αντρικής γονιμότητας και της κιρσοκήλης είναι άγνωστη, αλλά είναι σαφές ότι το σπέρμα βελτιώνεται μετά τη χειρουργική διόρθωσή της, εφόσον γίνει έγκαιρα. Επίσης, φαίνεται ότι η κιρσοκήλη προκαλεί βλάβες στο DNA των σπερματοζωαρίων, οι οποίες αντιστρέφονται μετά την αντιμετώπισή της.
Η κιρσοκήλη:
• Επηρεάζει οποιονδήποτε άνδρα αναπαραγωγικής ηλικίας
• Είναι συχνότερη στον αριστερό όρχι
• Επιβαρύνει τη λειτουργία του όρχεως όσο παραμένει
• Η επιτυχής σύλληψη μετά την επέμβαση επιτυγχάνεται στο 45 με 50% των ζευγαριών.
Πώς αντιμετωπίζεται η κιρσοκήλη;
Αντιμετώπιση κιρσοκήλης
Οι κύριες ενδείξεις αντιμετώπισης της κιρσοκήλης, όπως προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Ένωση (ΕΑU), είναι συνοπτικά οι εξής:
Σε εφήβους ή νέους άνδρες όταν υπάρχει καθυστέρηση στην ανάπτυξη ή ατροφία του όρχεοςστην ίδια πλευρά με την κιρσοκήλη.
Σε νέους υπογόνιμους άνδρες με παθολογικό σπερμοδιάγραμμα(ολιγοασθενοσπερμία), χωρίς να προκύπτει κάποια άλλη αιτία υπογονιμότητας και αφού ενημερωθούν ότι δεν είναι 100% βέβαιη η βελτίωση των παραμέτρων του σπέρματος και η επακόλουθη εγκυμοσύνη με την διόρθωση της κιρσοκήλης.
Όταν υπάρχει δυσμορφία στο όσχεο λόγω μεγάλου βαθμούκιρσοκήλης, ή όταν αυτή δημιουργεί (σπάνια βέβαια), ενοχλητικά συμπτώματα.
Δεν συνιστάται η χειρουργική αποκατάσταση της κιρσοκήλης σε άνδρες με ενδείξεις πρωτοπαθούς ορχικής ανεπάρκειας, σε υποκλινικήκιρσοκήλη και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Χειρουργική θεραπεία της κιρσοκήλης
Η θεραπεία της κιρσοκήλης είναι χειρουργική, όπου γίνεται διακοπή της κυκλοφορίας των σπερματικών φλεβών. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές, από τις οποίες τα καλύτερα αποτελέσματα έχει η μικροχειρουργική. Η τομή είναι πολύ μικρή, γίνεται δίπλα στο πέος, δεν διανοίγονται οι κοιλιακοί μύες, και ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα, επιστρέφει δε στις δραστηριότητες του μέσα σε 3 ημέρες. Σε κάποια κέντρα, εφαρμόζονται και άλλες τεχνικές, που όμως δεν έχουν καλύτερα αποτελέσματα, αντίθετα αυξάνουν το κόστος (π.χ. λαπαροσκοπική). Πάντως, το είδος της επέμβασης εξαρτάται κυρίως από την εμπειρία του χειρουργού.
Εναλλακτικά της χειρουργικής θεραπείας, υπάρχει και ο εμβολισμός των σπερματικών φλεβών, ο οποίος όμως έχει περισσότερες επιπλοκές και δεν εφαρμόζεται ευρέως.
