Η εκσπερμάτιση είναι επακόλουθο σεξουαλικού ερεθισμού και, στους περισσότερους άντρες, συμβαίνει περίπου 4-10 λεπτά μετά απο τη διέγερση και τη στύση, συγχρόνως με τον οργασμό. Η εκσπερμάτιση ελέγχεται κατά κύριο λόγο από το κεντρικό νευρικό σύστημα και τελευταία επιστημονικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι αποτελεί περισσότερο νευροβιολογικό και λιγότερο ψυχολογικό φαινόμενο.
Η διαδικασία εκσπερμάτισης ρυθμίζεται κεντρικά απο τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό μέσω ενός μεγάλου αριθμού νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη (5-HT), η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη και άλλους. Πλήθος δεδομένων συνηγορούν υπέρ του ότι η σεροτονίνη, και συγκεκριμένα οι υποδοχείς της 5-HT, ευθύνονται κατά κύριο λόγο για τη διαδικασία ενεργοποίησης της εκσπερμάτισης. Η διέγερση των κέντρων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού έχει ως αποτέλεσμα περισταλτικές κινήσεις του βολβοσηραγγώδη και των ισχιοσηραγγωδών μυών του πυελικού εδάφους που οδηγούν στην εκτίναξη του σπέρματος από το έξω στόμιο της ουρήθρας.
Πρόωρη εκσπερμάτιση
Η σεξουαλική ανταπόκριση των ανδρών περιγράφεται σαν μια αλληλουχία φάσεων που αφορούν σε τέσσερα στάδια: επιθυμία, διέγερση, οργασμός (εκσπερμάτιση) και χαλάρωση. Η αντρική σεξουαλική δυσλειτουργία συνήθως προκύπτει σε ένα ή περισσότερα από τα τρία πρώτα στάδια του κύκλου σεξουαλικής ανταπόκρισης, συμπεριλαμβανομένων των δυσλειτουργιών σεξουαλικής επιθυμίας (λ.χ. μειωμένη σεξουαλική επιθυμία), της διέγερσης (λ.χ. στυτική δυσλειτουργία) και του οργασμού/εκσπερμάτισης (λ.χ. πρόωρη, καθυστερημένη ή αδυναμία εκσπερμάτισης).
Η πρόωρη εκσπερμάτιση προκύπτει από την ταχεία εξέλιξη των δύο πρώτων σταδίων του κύκλου σεξουαλικής απόκρισης και δε σχετίζεται απαραιτήτως με έντονη διέγερση ή αλλαγές στη στύση. Η πρόωρη εκσπερμάτιση φαίνεται ότι αποτελεί νευροβιολογικό πρόβλημα που σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης στις περιοχές του κεντρικού νευρικού συστήματος που ρυθμίζουν την εκσπερμάτιση (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό).
Η πρόωρη εκσπερμάτιση αποτελεί την πιο συνηθισμένη σεξουαλική δυσλειτουργία σε άντρες κάτω των 60 ετών, συγκεκριμένα απασχολεί 1 στους 5 άντρες. Εμφανίζεται δε με την ίδια συχνότητα σε όλες τις ηλικίες. Στους άντρες που πάσχουν από πρόωρη, η σεξουαλική πράξη ολοκληρώνεται συνήθως σε 1-2 λεπτά από τη στιγμή της διείσδυσης, διότι η εκσπερμάτιση προκύπτει γρήγορα και με ελάχιστο έλεγχο. Ουσιαστικά, η φάση της διέγερσης είναι πολύ σύντομη και διακρίνεται από φυσιολογική και γρήγορη επίτευξη στύσης, αλλά και από ταχεία εκσπερμάτιση και οργασμό, χωρίς να επιτρέπει στον άντρα να απολαύσει την ερωτική πράξη.
Τύποι πρόωρης εκσπερμάτισης
Διακρίνουμε δύο τύπους πρόωρης εκσπερμάτισης, εκ των οποίων ο πρώτος είναι σαφώς ο συχνότερος:
- Πρωτοπαθής (αναφερόμενη και ως «χρόνια») – δηλαδή ο άνδρας βίωσε το πρόβλημα από την πρώτη σεξουαλική του
εμπειρία και διαρκεί εφ’ όρου ζωής. Σε αυτήν την περίπτωση η εκσπερμάτιση προκύπτει πολύ γρήγορα, είτε πριν την κολπική
διείσδυση, ή σε λιγότερο από 1-2 λεπτά μετά τη διείσδυση.
- Δευτεροπαθής (αναφερόμενη και ως «επίκτητη») – εμφανίζεται σταδιακά ή ξαφνικά, ενώ μέχρι τότε είχε έλεγχο της
εκσπερμάτισης ή αυτή γινόταν σε χρόνο που θεωρούσε επαρκή για να απολαμβάνει τη σεξουαλική πράξη.
Η δευτεροπαθής προκαλείται από ψυχολογικούς και σωματικούς παράγοντες.
Οι βασικές σωματικές αιτίες που προκαλούν την επίκτητη μορφή είναι οι εξής:
- Παθήσεις του προστάτη, και ειδικότερα χρόνια προστατίτιδα
- Στυτική Δυσλειτουργία (ΣΔ)
- Υπερθυρεοειδισμός
- Χρήση ψυχοτρόπων ουσιών
Οι βασικές ψυχολογικές αιτίες είναι οι εξής:
- Στρες
- Άγχος για την απόδοση κατά τη σεξουαλική επαφή
- Χαμηλή αυτοπεποίθηση / αυτοεκτίμηση
- Δυσκολίες στις σχέσεις / αρνητικές εμπειρίες
Παθήσεις που προκαλούν πρόωρη εκσπερμάτιση
Οι παθήσεις του θυρεοειδή και κυρίως ο υπερθυρεοειδισμός είναι οι μόνες γνωστές σήμερα οργανικές παθήσεις που έχουν ως σύμπτωμα την πρόωρη εκσπερμάτιση. Αποκαθίσταται δε το πρόβλημα αμέσως μόλις ρυθμιστεί η θυρεοειδοπάθεια.
Παθήσεις που πρόσκαιρα προκαλούν πρόωρη εκσπερμάτιση δευτερογενώς είναι και οι φλεγμονές του προστάτη (χρόνια προστατίτιδα), καθώς και η στυτική δυσλειτουργία. Γι’ αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζονται αρχικά και αν το πρόβλημα της εκσπερμάτισης παραμένει, τότε αντιμετωπίζουμε και την πρόωρη.
Διάγνωση πρόωρης εκσπερμάτισης
Ο εξειδικευμένος γιατρός (ανδρολόγος ) είναι εξοικειωμένος με την ανοικτή συζήτηση σεξουαλικών θεμάτων και θα σας κάνει να αισθανθείτε άνετα. Το σωστό σεξουαλικό ιστορικό που θα πάρει εμπεριέχει ερωτήσεις προσωπικές, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διάγνωση:
Από πότε άρχισε το πρόβλημα,
Πώς άρχισε,
Αν υπήρχε σε όλες τις σχέσεις, πάντα η περιστασιακά,
Πόσος είναι ο χρόνος μέχρι την εκσπερμάτιση,
Πόσο έχει επηρεάσει το πρόβλημα εσάς και τη σεξουαλική σας ζωή,
Πώς αισθάνεται και πως αντιδρά η σύντροφος σας.
Στη συνέχεια θα ληφθεί ιατρικό ιστορικό με καταγραφή όλων των παθήσεων και των φαρμάκων που έχετε πάρει. Μετά ακολουθεί η κλινική εξέταση που περιλαμβάνει και τη δακτυλική εξέταση του προστάτη. Τέλος, ο ιατρός μπορεί να σας ζητήσει εργαστηριακό έλεγχο που τυπικά περιλαμβάνει ορμονικές εξετάσεις του θυρεοειδή, και ίσως καλλιέργεια σπέρματος σε υποψία λοίμωξης του προστάτη.
Θεραπείες πρόωρης εκσπερμάτωσης
Για δεκαετίες η πρόωρη εκσπερμάτιση θεωρείτο καθαρά ψυχολογικό πρόβλημα και θεραπευόταν με συμπεριφορικές κυρίως προσεγγίσεις. Αργότερα έγιναν διαθέσιμες θεραπείες με φάρμακα και πρόσφατα, εγκρίθηκε επίσημα η συνταγογράφησή τους. Συχνά, άλλωστε, το πρόβλημα έχει ως αίτια οργανικούς/ νευροβιολογικούς παράγοντες που είναι ιάσιμοι. Εάν λοιπόν οφείλεται σε κάποια άλλη πάθηση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός, μη-διαγνωσμένη χρόνια προστατίτιδα) τότε η θεραπεία της βασικής νόσου θα αποκαταστήσει το πρόβλημα.
Στην περίπτωση της πρωτοπαθούς πρόωρης εκσπερμάτισης, οι γιατροί είναι πλέον σε θέση να προσφέρουν διάφορες επιλογές στους ασθενείς τους, όπως φαρμακευτική αγωγή και ψυχοσεξουαλικές θεραπείες. Μπορεί να σας περιγράψει κάποιες τεχνικές αυτοβοήθειας όπως αυνανισμός πριν την πράξη, προφυλακτικά επιβραδυντικά κ.α
- φαρμακευτική θεραπεία
- Υπάρχουν διάφορα σκευάσματα που λαμβάνονται από το στόμα και δίνονται με ιατρική συνταγή και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία.
- Εφαρμόζονται κρέμες και σπρέι στο πέος (κυρίως στη βάλανο) που περιέχουν αναισθητικά συστατικά όπως λιδοκαΐνη και πριλοκαΐνη για την απευαισθητοποίηση της βαλάνου του πέους ώστε να καθυστερούν την εκσπερμάτιση με μέτρια αποτελέσματα. Ωστόσο, είναι δύσκολο να πετύχει κανείς τη δοσολογία των εν λόγω τοπικών αναισθητικών σκευασμάτων, με αποτέλεσμα να προκαλούν μούδιασμα του πέους, και αν υπάρξει υπέρβαση δοσολογίας οδηγούν σε απώλεια στύσης και/ή αδυναμία εκσπερμάτισης. Επίσης, είναι πολύ πιθανό το αναισθητικό συστατικό να μεταφερθεί στον κόλπο της συντρόφου προκαλώντας μειωμένη αισθητικότητα, ακόμη και δυσκολία στον οργασμό. Γι’ αυτό ο άνδρας που τα χρησιμοποιεί πρέπει πριν την επαφή να πλύνει σχολαστικά το πέος του.
- Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης
Η μόνη, αποδεδειγμένα αποτελεσματική, φαρμακευτική βοήθεια για την πρόωρη εκσπερμάτιση είναι η χορήγηση αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης που λαμβάνεται από το στόμα, δρα στα εγκεφαλικά και νωτιαία κέντρα, και επιβραδύνει την εκσπερμάτιση. Το πρόβλημα με τα φάρμακα αυτά ήταν η καθυστερημένη δράση τους και η μη ύπαρξη ένδειξης για την πάθηση. Τα τελευταία χρόνια όμως κυκλοφορεί στην Ευρώπη σκεύασμα με ένδειξη ειδικά την πρόωρη εκσπερμάτιση, η δαποξετίνη. Η φαρμακευτική αυτή θεραπεία δρα μέσα σε μια ώρα κι έτσι μπορεί να χρησιμοποιείται συχνά και μόνον όταν πρόκειται ο άντρας να έρθει σε σεξουαλική επαφή (χρήση κατ’ επίκληση). Μελέτες έχουν δείξει ότι αυξάνει το χρόνο μέχρι την εκσπερμάτιση 3-4 φορές, βελτιώνει τον έλεγχο και αυξάνει τη σεξουαλική ικανοποίηση των αντρών και των συντρόφων τους. Το φάρμακο μπορεί επίσης να συνδυαστεί για πιο μόνιμα αποτελέσματα με τις διάφορες ψυχοσεξουαλικές θεραπείες. Φυσικά, όπως κάθε φάρμακο, θα πρέπει να δίδεται μόνο από το γιατρό σας, ο οποίος θα πρέπει να σας ενημερώνει αναλυτικά για τη χρήση του και τις τυχόν παρενέργειές του.
- ψυχοσεξουαλικές θεραπείες
Υπάρχουν ειδικές θεραπείες και ασκήσεις που γίνονται υπό την καθοδήγηση σεξολόγου και στοχεύουν στο να εκπαιδεύσουν τους άντρες να αναγνωρίζουν σημάδια πριν από την εκσπερμάτιση, και να βελτιώνουν τον έλεγχο της εκσπερμάτισης.
Οι δύο συνηθέστερες συμπεριφοριστικές τεχνικές είναι:
η τεχνική «διακοπής-έναρξης» και
η τεχνική «πίεσης» (της βαλάνου)
Οι θεραπευτικοί στόχοι στην πρόωρη εκσπερμάτιση δεν εστιάζονται μηχανιστικά μόνο στην αύξηση του χρόνου μέχρι την εκσπερμάτιση, γιατί τότε ξέρουμε ότι η υποτροπή δε θα αργήσει να έρθει. Η ολιστική αντιμετώπιση του άντρα με πρόβλημα έχει σκοπό να αποκτήσει ή να ανακτήσει τον έλεγχο της εκσπερμάτισης, γιατί μόνο έτσι θα βελτιωθεί η συναισθηματική εγγύτητα και θα αυξηθεί η σεξουαλική ικανοποίηση και των δύο συντρόφων.
